İqtisadiyyat
İqtisadiyyat
2022-ci ildə rayon iqtisadiyyatının əsasını təşkil edən kənd təsərüfatının inkişaf etdirilməsi, bu sahədə dövlət proqramlarının icrası, məhsul istehsalının artırılması, istehsalçılara dövlət dəstəyinin göstərilməsi, subsidiyaların verilməsi, xaricdən idxal olunan mal qaranın, mineral gübrələrin və pestisidlərin güzəştlə satılması, fermerlərə və torpaq mülkiyyətçilərinə təsərrüfatların qurulmasına köməklik göstərilməsi, onların texnikaya, mineral gübrələrə, toxuma və dərman preparatlarına olan tələbatının ödənilməsi, məhsul satışına köməklik göstərilməsi, aqrar sahədə “Elektron Kənd Təsərrüfatı İnformasiya Sistemi”nin tətbiq edilməsinin genişləndirilməsi istiqamətində əhəmiyyətli işlər görülmüşdür.
2022-ci ildə kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun faktiki qiymətlərlə dəyəri 115805,7 min manat olmaqla 2021-ci illə müqayisədə 4,5 faiz artmışdır. İstehsal olunmuş 115805,7 min manat məhsulun 69801,8 min manatı və ya 60,3 faizi bitkiçilik, 46003,9 min manatı və ya 39,7 faizi isə heyvandarlıq məhsulları olmuşdur.
Hesabat ilində rayonda əkin altında olan torpaq sahələri 15585 hektara çatmış, onun 1672,9 hektarı payızlıqlar (920,3 ha buğda, 732,6 ha arpa, 20,0 ha xəsil), 11816,0 hektarı isə yazlıq bitkilər olmuşdur. Yazlıq əkinlərin 2037 ha tərəvəz, 360 ha bostan, 618 ha kartof, 181 ha lobya, 7667 ha qarğıdalı, 851 ha yonca və 102 ha tütün sahələridir. 2022-ci ildə taxıl biçini mövsümündə kombaynlara olan tələbat ödənilmiş, biçin optimal müddətdə basa çatdırılmış, sahələrdən 5520 ton məhsul yığılmışdır. Məhsuldarlıq göstəricisi isə əvvəlki ilə nisbətən 0,7 sentner artaraq 33,4 sentnerə çatmışdır. İstehsal olunmuş taxılın 3322 tonu buğda, 2198 tonu isə arpa olmuşdur. Təsərrüfatlarda taxıl biçinindən sonra 465 ha sahədə təkrar qarğıdalı və 35 ha soya əkilməsi də təmin edilmişdir. Əkin sahələrinə normal aqrotexniki qulluq göstərilmiş, zərərvericilərə və alaq otlarına qarşı mübarizə tədbirləri həyata keçirilmuş, yazlıq və təkrar əkin sahələrində məhsuldarlığın artırılması üçün əlavə işlər görülmüşdür.
Hesabat dövründə əhəmiyyət kəsb edən sahələrdən hesab olunan baramaçılığın, tütünçülüyün və fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi və bu sahədə qarşıya qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsi istiqamətində ardıcıl işlər aparılmış, bələdiyyə, dövlət və xüsusi mülkiyyətdə olan torpaq sahələrinin səmərəli istifadə edilməsi üçün tədbirlər görülmüşdür. İlin əvvəlindən etibarən barama, tütün istehsal edəcək, eləcə də, yeni fındıq bağları salacaq istehsalçılar müəyyən edilmiş, əkin sahələri seçilmiş, dondurma şumu aparılmış və seçilmiş sahələrdə nəzərdə tutulan əkinlərin aparılması təmin olunmuşdur.
2022-ci ildə rayona 885 qutu ipəkqurdu gətirilərək 271 kümçüyə paylanılmış, kümçülər tərəfindən 31,6 ton yaş barama istehsal olunaraq “Azəripək” MMC-yə təhvil verilmişdir. Baramaçılığın inkişaf etdirilməsi və onun yem bazasının yaxşılaşdırılması məqsədi ilə Çindən gətirilən və yerli tut ağaclarına xidmət göstərilmiş, əlavə 25000 ədəd Çin mənşəli tut tingləri rayona gətirilərək əkilməsi təmin olunmuşdur.
Hesabat dövründə tütünçülüyün inkişaf etdirilməsinin dövlət proqramı çərçivəsində əlaqədar işlər görülmüş, bu məqsədlə torpaq sahələri seçilmiş, sahələrin torpaq analizləri aparılmış, istehsalçılarla müqavilələrin bağlanması təmin edilmişdir. Lakın, buna baxmayaraq tütün tədarükü ilə məşğul olan şirkətlər tərəfindən müqavilələrin tam bağlanılması və tütünçülərin kreditlərə olan tələbatın ödənilməsi sahəsində lazımı işlərin görülməsi təmin olunmamış və nəticədə, proqnoza tam əməl edilməsi mümkün olmamışdır. Digər tərəfdən buna əvvəlki ildə tütünün qəbul edilməsində fermerlərin bir sıra çətinliklərlə üzləşməsi, məhsulun aşağı keyfiyyətdə qəbul edilməsi, istehsalçıların aldıqları kreditləri banka qaytara bilməməsi və ziyan etməsi kimi hallar da öz təsirini göstərmişdir. Beləliklə, 2022-ci ildə cəmi 102 ha sahədə tütün əkilmişdir ki, onun 34 hektarı Zaqatala Aqro İndustriya ilə, 4 hektarı Azərbaycan Sənaye Kooperasiyası “Azər tütün” MMC ilə, 24 ha “İlham” MMC ilə, 40 ha isə “Aydınoğlu” MMC ilə müqavilə bağlanılaraq əkilmişdir. Lakin, şitil sahələrə köçürüldükdən sonra 27-28 iyul tarixlərində yağan leysan yağışları nəticəsində 7,5 ha sahə su altında qalmış və təbii fəlakətin nəticələri aktlaşdırılmışdır. Eyni zamanda, iyul, avqust aylarında uzun hökm sürən quraqlıq da məhsuldarlığa öz mənfi təsirini göstərmişdir. Rayonda cəmi 138 ton tütün istehsal olunmuş və onun 134,8 tonu tədarükçü təşkilatlara təhvil verilmişdir.
Hesabat ilində rayonda bitkiçiliyin kartofçuluq, tərəvəzçilik, qarğıdalıçılıq, bostançılıq kimi sahələrinin də inkişaf etdirilməsi istiqamətində ardıcıl işlər aparılmış, istehsalçıların toxuma, mineral gübrələrə, pestisidlərə, texnika və texniki vasitələrə olan tələbatı ödənilmiş, məhsuldarlığın artırılması üçün aqrotexniki tədbirlər görülmüşdür. Nəticədə, kartof, tərəvəz, bostan, qarğıdalı və digər məhsulların istehsalı sahəsində qarşıya qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsi mümkün olmuşdur.
Təsərrüfatlarda 31717,0 ton tərəvəz, 48816,0 ton qarğıdalı, 6065 ton kartof, 4348 ton bostan, 400 ton lobya, 34627 ton meyvə, o cümlədən 6370,7 ton fındıq istehsal edilmişdir. Eyni zamanda təkrar əkini sahələrindən 1852 ton qarğıdalı və 40 ton soya da istehsal edilmişdir.
Rayonda toxum istehsalı sahəsində “Balakən toxum” MMC tərəfindən 169 ton buğda və 1848 ton arpa toxumu istehsal edilərək istehsalçılara satılması təmin olunmuşdur.
Əkin sahələrinin suvarılmasının təşkili ilə bağlı Suvarma Sistemləri İdarəsi ilə birgə ardıcıl işlər aparılmış və il ərzində 8400 ha sahənin suvarılmasının təşkili ilə bağlı tədbirlər görülmüşdür. Suvarılan sahələrin 2252 hektarı əkin, 3778 hektarı həyətyanı, 2370 hektarı isə çoxillik əkmələrdir. Bununla yanaşı, mövcud suvarma kanallarında 357 min kub metr həcmində təmizləmə işləri görülmüşdür. Digər tərəfdən suvarma işlərinin yaxşılaşdırılması üçün 12 ədəd subartezian quyusu təmir olunmuş, Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Sərəncamına əsasən əlavə 6 ədəd artezian quyusunun, o cümlədən, 5 əd. subartezian və 1 əd. artezian quyusunun qazılması təmin edilmişdir.
Rayonda bitkiçiliklə yanaşı heyvandarlığın da inkişaf etdirilməsi diqqət mərkəzində saxlanılmış, 01.01.2023-cü il vəziyyəti iribuynuzlu mal-qaranın sayı 36328 başa, xırdabuynuzlu malın sayı isə 40667 başa çatdırılmışdır. Hesabat dövründə ət istehsalı 36713 ton, süd istehsalı 16605 ton, bal istehsalı 250 ton, yumurta istehsalı 7861 min ədəd, yun istehsalı 83 ton olmuşdur. Ət istehsalı 1,0 faiz aşağı düşmüş, süd istehsalı 1,3 faiz, yumurta istehsalı 0,6 faiz, bal istehsalı 22 faiz, yun istehsalı 0,6 faiz artmışdır.
Hesabat dövründə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Heyvandarlığın cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına dövlət dəstəyi haqqında” 2015-ci il 19 avqust tarixli 1364 nömrəli Sərəncamına uyğun olaraq süni mayalanma yolu ilə alınmış hər buzova görə subsidiyanın verilməsi ilə bağlı müafiq tədbirlər həyata keçirilmişdir. Ötən ildə 1425 baş mal süni yolla mayalandırılmış və 1061 baş sağlam buzov doğulmuşdur.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 27 iyun 2019-ci il tarixli “Aqrar sahədə yeni subsidiya mexanizminin yaradılması haqqında” Fərmanına uyğun olaraq fermerlərin Elektron Kənd Təsərrütatı İnformasiya Sistemində qeydiyyata alınması, əkin sahələrinin və bağların və təhvil verilmiş məhsulun bəyan edilməsi ilə bağlı tədbirlər görülmüşdür. Hesabat dövründə cəmi 7982 fermer tərəfindən 7119 ha fındıq bağı, 2138 ha qarğıdalı, 212 ha meyvə bağı, 888 ha buğda, 563 ha arpa, 953 ha meyvə bağı və 182 ha intensiv bağ sahələri bəyan edilmiş və onlara qanunvericiliyin tələblərinə uyğun subsidiya ödənişləri aparılmışdır.
Barama istehsalçılarına istehsal etdikləri yaş baramaya görə vəsaitin ödənilməsi istiqamətində də işlər görülmuş, kümçülərin EKTİS-də qeydə alınması təşkil edilmiş və 30633.3 kq normal yaş baramaya görə subsidiyaların ödənilməsi təmin olunmuşdur.
Təhvil verilmiş məhsula görə istehsalçılara 254458 ton yaş tütün üçün 6615,8 manat subsidaya ödənişlərinin aparılması təmin olunmuşdur.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 5 mart tarixli 3747 nömrəli “Azərbaycan Respublikasında arıçılığın inkişafının stimullaşdırılması haqqında” Sərəncamına uyğun olaraq rayonda arıçılıq fəaliyyəti ilə məşğul olan arıçılara hər arı ailəsinə (pətəyə) görə subsidiyanın verilməsi ilə bağlı əlaqədar işlər həyata keçirilmişdir.Belə ki, 1209 arıçının bəyan etdiyi 38609 arı ailəsinə görə subsidiya ödənişləri AKİA tərəfindən aparılmışdır.
Hesabat dövründə mal-qaraya baytarlıq xidmətlərinin göstərilməsinə nəzarət artırılmış, epizootik tədbirlər planına uyğun xəstəliklərə qarşı mübarizə tədbirləri həyata keçirilmişdir. Hal-hal rayonda epizootik vəziyyət sabit olaraq qalır.
Zərərvericilərə və xəstəliklərə qarşı mübarizə aparılması sahəsində fermerlərlə birgə 822,6 ha sahədə “Sinkfosfid” preparatı ilə siçanabənzər gəmiricilərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təsərrüfatlarda karantin və digər alaq otlarına qarşı aparılan müşahidə zamanı 1699,8 hektarda alaq otları ilə sirayətlənmə aşkar olunmuş, 1406,2 ha ərazidə mexaniki, 7556,1 ha sahədə isə kimyəvi üsulla mübarizə aparılmışdır.
Rayonda torpaq analizlərinin aparılmasına və analizin nəticələrinə görə əkinlərə aqrotexniki xidmətlərinin göstərilməsi ilə bağlı fermer və mülkiyyətçilərlə görüşlər keçirilmiş, onlara müvafiq tövsiyələr verilmiş və torpaq analizinin aparılmasının əhəmiyyəti izah edilmişdir. Rayonda 456,2 hektar sahədən 185 torpaq nümunəsi götürülmüş və analizi aparılmış, alınmış nəticələr barədə torpaq sahibləri məlumatlandırılmışdır. Analiz nümunələrinin 53 hektarı qarğıdalı, 70 hektarı taxıl, 37 hektarı fındıq, 1 hektarı tərəvəz, 20 hektarı isə meyvə sahələrinə aid olmuşdur.
Hesabat ili ərzində “Aqrolizinq” ASC-nin rayon nümayəndəliyi tərəfindən istehsalçıların texnikaya, mineral gübrələrə, pestisidlərə olan tələbatının ödənilməsi sahəsində işlər görülmüş, 861,5 ton mineral gübrələrin və 16,4 litr herbisidin 70% güzəştlə fermerlərə satılması təmin olunmuşdur.
Bütün bunlarla yanaşı qeyd olunmalıdır ki, rayonda kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi ilə bağlı tədbirlərin genişləndirilməsinə diqqət artırılmalı, bu sahədə bütün potensial imkanlardan daha səmərəli istifadə olunmalı, əkin sahələrindən səmərəli istifadə olunmalı, istifadəsiz torpaqlar müəyyən edilərək əkin dövriyyəsinə cəlb olunmalı, torpağın münbitliyinin qorunması üçün zəruri tədbirlər görülməli, məhsuldar toxum növlərinin əkilməsinə diqqət artırılmalı, göstərilən aqrotexniki xidmətlərin keyfiyyəti yaxşılaşdırılmalıdır.
Rayonda kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı və qurudulması sahəsində də işlər görülmüş, 2022-ci ildə “Balxurma” MMC tərəfindən 379 ton yaş və quru xurma istehsal edilmiş, onun 359 tonu isə xarici bazarlarda satılmışdır.
Hesabat dövründə sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi məqsədilə Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən 9 layihə üzrə 448,0 min manat həcmində güzəştli kredit verilmiş, həmin sahibkarlar tərəfindən 23 yeni iş yeri yaradılmışdır. 2022-ci ildə rayon əhalisinə göstərilən kommunal və digər xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması nəzarətdə saxlanılmışdır.
Əhaliyə rabitə xidmətinin göstərilməsi sahəsində Qabaqçöl qəsəbə və Katex, Hənifə, Sarıbulaq kənd EATS-lərinin hər birində yeni gərginlik tənzimləyiciləri quraşdırılmış, Katex, Kortala, Sarıbulaq EATS-lərinin dizel-generatoru üçün start akkumulyatorları yenisi ilə əvəz edilmişdir.
Mərkəzi və kənd EATS-lərinin xətt şəbəkəsində yararsız olan 179 ədəd abunəçi (AQ-10) qutusu yenisi ilə əvəz olunmuşdur.
Kortala EATS-nin xidməti ərazisində şəhid ailəsinin və yaxınlıqda yaşayan 6 ailənin internet xidmətləri ilə təmin olunması üçün 1310 m TPP 10x2 kabeli çəkilmişdir.
Mahamalar kəndində bir şəhid ailəsinə 450 m kabel çəkilməklə ADSL üzərindən, Qazbinə yaşayış məntəqəsində digər şəhid ailəsinə isə GPON şəbəkəsi üzərindən internet xidməti verilmişdir.
Telefonlaşmamış ərazilərdə əhaliyə internet xidmətinin göstərilməsi üçün Katex, Kortala, İtitala, Meşəşambul, və Xalatala kəndlərində yerləşən “ Azərcell” qüllələrində simsiz Wİ-Fİ avadanlıqları quraşdırılmışdır. Mahamalar kəndinin Qazbinə yaşayış məntəqəsində GPON şəbəkəsi üzərindən 60 abunəçiyə optik internet çəkilişi aparılmış və ərazidə splitter avadanlıqlarının quraşdırılması işləri başa çatmaq üzrədir.
Mərkəzi EATS-in xidməti ərazisində GPON texnologiyası üzrə BQ-1 xətt şəbəkəsinin tikintisi başa çatdırılmış, Mahamalar, Gərəkli kəndləri və şəhər ərazisində BQ-2, BQ-3 xətt şəbəkəsinin tikintisi üçün 604 ədəd dəmir dayaq basdırılmış, 20300 m müxtəlif tutumlu FO (fiber optik) kabelləri çəkilmişdir.
2022-ci il ərzində yerli əhəmiyyətli Balakən-Qabaqçöl, Gərəkli, Yeni Şərif, Qaysa, Balakən-Filizçay, Bedağar, Uzuntala-Beretbinə, Qazbölük və Qazma-Darvazbinə avtomobil yollarında asfalt-beton qarışığı ilə 14113.9 m2, digər yerli əhəmiyyətli avtomobil yollarında çınqıl-qum qarışığı ilə örtükdə ümumilikdə 275166 m2, yol çiyinlərində isə 61401 m2 çala təmiri işləri görülmüşdür.
Gərəkli avtomobil yolunda “Hunbulçay” körpüsünün çıxışında sol və sağ tərəfdə 6 m uzunluğunda su nizamlayıcı dəmir-beton divar inşa edilmiş, həmçinin sözügedən yolun 4-cü km-də torpaq yatağının yuyulmasının qarşısının alınması məqsədilə 98 m uzunluğunda çay daşından istinad divarı tikilmişdir.
2022-ci ildə Tülü kəndi ərazisində uzunluğu 0.9 km olan yola 4420 m2, Meşəşambul kəndi ərazisində şəhid ailəsinin yaşadığı uzunluğu 0.3 km olan yola 1200 m2, Sarıbulaq kəndi ərazisində uzunluğu 3.1 km olan yola 15000 m2 asfalt-beton örtük döşənmişdir.
Mənzil fondunun cari təmiri istiqamətində rayonun Gənclik küçəsində 11 saylı, H.Əliyev prospektində 49 və 53 saylı, M. Müşfiq küçəsində 5 saylı, R.Səmədov küçəsində 7 və 20 saylı, Ə.Ansuxski küçəsində 1, 3 və 8 saylı, A.Məmmədov küçəsində 2 saylı binalarda təmir işləri aparılmışdır.
Elektrik enerjisi ilə təminatın yaxşılaşdırılması sahəsində müxtəlif ərazilərdə 6-10 kv-luq hava xətlərinə 50 ədəd dəmir-beton dayaqlar basdırılmış, 10 kv-luq Mahamalar kəndinin Qazbinə yaşayış məntəqəsindəki hava xətti 200 m məsafədə (600 m AS-35) yenidən çəkilmiş, Gərəkli kəndinin Mazımçay yaşayış məntəqəsindəki hava xəttində 400 m, Meşəşambul kəndində 1850 m məftil yenilənmişdir.
6-10 kV-luq hava xəttinin 3.5 km hissəsi tam əsaslı təmir edilmiş, 101 ədəd yeni ŞF-10 izolyatoru quraşdırılmış, 0,4 kV-luq elektrik verilişi xətləri üzrə 162 ədəd müxtəlif tipli dayaq basdırılmış, 2650 m məsafədə şəbəkə qurulmuş, 1510 m yararsız məftil dəyişdirilmiş, xəttin 3 km hissəsi tam əsaslı təmir edilmişdir. 110/35/10-6 kV-lıq Qafqaz yarımstansiyasında“Eleqaz” açarını quraşdırmaq üçün 2 ədəd dəmir-beton altlıq yerləşdirilmiş, yarımstansiya yenidən qurulmuşdur
Əhalinin içməli su ilə təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə şəhər və kənd su xətlərində təmir işləri aparılmış, xətdə suyu tənzimləmək üçün yeni 14 ədəd siyirtmə dəyişirilərək yenisi ilə əvəz edilmişdir. Şəhərin M. F. Axundov küçəsində diametri 63 mm olan polietilen boru ilə 460 poqon metr, Ü.Hacıbəyov küçəsində diametri 110 mm olan polietilen boru ilə 108 poqon metr məsafədə yeni su xətti çəkilmişdir.H.Əliyev prospektində və Ə.Ansuxski küçəsində yerləşən beşmərtəbəli binaların zirzəmisindəki kanalizasiya xətləri yenilənmişdir.Şəhərin su təchizatı və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması layihəsinin icrası ilə əlaqədar Mahamalar kəndinin ərazisində həcmi 2000 m3 olan iki ədəd su anbarı tikilmiş, həmçinin, həmin ərazidə qazılmış yeni subartezian quyuları istifadəyə verilmişdir.
Əhali təsərrüfatlarının və əkin sahələrinin sel təhlükəsindən müdafiəsi sahəsində Balakənçayın daş-beton bəndlərində 950 m3 həcmində cari təmir, 100 pm məsafədə əsaslı təmir işləri aparılmışdır.
İl ərzində rayonda suvarmaya olan tələbatın ödənilməsi üçün qazılması nəzərdə tutulan 6 ədəd subartezian quyusundan 3-ü artıq qazılaraq istifadəyə verilmiş, 8 ədəd yeni quyunun qazılması üçün isə ərazilərə baxış keçirilərək layihələndirilmişdir.
Suvarmada su itkisinin qarşısının alınması və səmərəliliyin artırılması üçün 1.5 km uzunluğunda torpaq məcralı kanal beton üzlüyə alınmışdır.
Rayon İstilik sistemləri İstismarı sahəsi 2022-ci il ərzində 4228 Q/kal istilik enerjisi hasil edərək əhaliyə və sifarişçilərə istilik enerjisi xidməti göstərmişdir. Sahənin balansında olan 6 qazanxanada 8 ədəd odluq və 4 ədəd su qızdırıcı kombi təmir edilmiş, bütün qazanxanalardan çıxan 1460 p/m magistral və məhəllədaxili istilik xətləri, eyni zamanda, qazanxanalarda olan 600 p/m qaz xətləri, 350 m yüksək və aşağı gərginlikli işıq xətləri yoxlanılmışdır.
Qazanxanalarada 12 ədəd siyirtmə cari təmir olunmuş, tüstü yolları və bacaları təmizlənmiş, həmçinin qazanxanalara quraşdırılmış mərkəzlərdən nəzarət sistemi-GPRS yoxlanılmışdır.
Poçt filialının tabeliyində olan 22 kənd, 2 şəhər, 1 Mazımçay gömrük-keçid məntəqəsi poçt şöbələri tərəfindən rayon əhalisinə 30 növ ənənəvi və qeyri ənənəvi poçt-maliyyə xidməti göstəilir. Poçt filialında hazırda 41 ədəd kompyuter, 24 ədəd elektron tərəzi, 2 ədəd sürətçıxarma aparatı, 2 poçt terminal, 3 ədəd pulsayan maşın,1 ədəd faks aparatı istehlakçıların xidmətindədir.
2022-ci ildə qaz təsərrüfatının yaxşılaşdırılması məqsədilə rayonun Sarıbulaq , Tülü və Mahamalar kəndlərində 3 ədəd yeni qaz tənzimləyici qurğu quraşdırılmış, 28 may küçəsində RDUK 2H-200 tipli qaz tənzimləyici yenisi ilə əvəz olunmuşdur.
Rayon ərazisində 5926 abonentin qaz sayğaclarının birləşmə nöqtələrinə, qaz kranlarına texniki baxış keçirilmiş, qaz sızmaları ləğv edilmişdir.
Qaz sayğaclarının yivli birləşmələrində, yeraltı və yerüstü qaz xətlərinin qaynaq yerlərində qaz itkilərinin qarşısının alınması üçün 3653 qaz sızması ləğv olunmuş, 112 ədəd ventil, 192 ədəd fərdi qaz tənzimləyici qurğu yenisi ilə əvəz edilmişdir.
Püştətala, Sarıbulaq, Katex, Hənifə, Tülü kəndləri və şəhər ərazisində müxtəlif diametrli 20 ədəd siyirtmə quraşdırılmış, abadlıq işləri ilə əlaqədar 2900 pm qaz xətləri kol və otlardan təmizlənmiş, 890 pm qaz xətləri rənglənmiş, 84258 pm müxtəlif diametrli daşıyıcı orta təzyiqli qaz kəmərləri kipliyə sınaq olunmuşdur.
Ötən dövr ərzində 293 fərdi yaşayış evi qazlaşdırılaraq əhali abonentlərinin sayı 22199-a çatdırılmışdır.
2022-ci ildə 360 yerlik Yeni Şərif kənd tam orta məktəbinin yeni binasının tikintisi başa çatdırılaraq istifadəyə verilmişdir.
Büdcə vəsaiti hesabına Balakən şəhərinin H.Əliyev prospektində, “Bayraq Meydanı”nda bayraq dayağının postamentinin köhnəlmiş qranit örtüyü və sözügedən prospektdə səkilərin bir hissəsinin yararsız tamet örtükləri sökülərək yeni örtüklə əvəz edilmişdir.
Şəhərin 28 may küçəsinin gecə işıqlandırma cihazları və elektrik kabeli uzunmüddətli istismar nəticəsində sıradan çıxdığı üçün 1200 m məsafədə müasir və keyfiyyətli materiallar istifadə etməklə işıqlandırma sistemi yenilənmişdir.
Hesabat ili ərzində şəhərin küçələrində ümumilikdə 32450 m2 asfalt örtüyü əsaslı və cari təmir edilmişdir.
2022-ci ildə yerli bələdiyyələrin vəsaiti hesabına 50 km uzunluğunda kəndarası yollara qum-çınqıl döşənmiş, əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi üçün kəndlərdə 10 artezian quyusu qazılaraq istifadəyə verilmiş, 1 körpü və 1 artezian quyusu təmir edilmiş, 800 metr məsafədə kəndarası yollara asfalt örtük vurulmuş, cari təmir, abadlıq və yaşıllaşdırma işləri aparılmışdır.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 05 yanvar 2022-ci il tarixli Sərəncamı ilə 2022-ci il ölkəmizdə “Şuşa ili” elan edilməsi ilə əlaqədar rayon mədəniyyət müəssisələrində, Gənclər və İdman İdarəsində, ümumtəhsil məktəblərinə tədbirlərin, bilik yarışlarının və müsabiqələrin keçirilməsi təmin edilmişdir.
2022-ci ildə təhsil müəssisələri gənc nəslin təlim-tərbiyəsi, kamil şəxsiyyət kimi formalaşması sahəsində uğurlu nəticələr əldə etmək üçün çalışmışdır.
Hesabat dövründə Balakən rayonunda 48 ümumtəhsil məktəbi, (o cümlədən 4 ibtidai, 9 ümumi orta, 35 tam orta məktəb), 2 məktəbdənkənar müəssisə (UGİM və UGİŞM), 25 məktəbəqədər uşaq tərbiyə müəssisəsi fəaliyyət göstərmişdir. Ümumtəhsil məktəblərində 13045 nəfər şagird təhsil almışdır. Onlardan 11335 nəfəri tədris Azərbaycan dilində, 1560 nəfəri tədris rus dilində, 150 nəfəri tədris gürcü dilində aparılan siniflərdə oxumuşdur. Həmin şagirdlərin təlim tərbiyəsi ilə 1677 nəfər pedaqoji işçi məşğul olmuşdur.
2022-ci ildə rayonun ümumtəhsil məktəblərində olan vakant yerlərə Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən 51 nəfər müddətli, 46 nəfər isə müddətsiz müqavilə ilə müəllim kimi işə qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq rayonun bir sıra məktəblərində xüsusilə tədris rus dilində aparılan təhsil müəssisələrində informatika, rus dili və ədəbiyyatı, fizika, kimya, ingilis dili, riyaziyyat, texnologiya, musiqi müəllimlərinə ehtiyac qalmaqdadır.
Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyinin “2021-2022-ci dərs ilinin fəaliyyət istiqamətləri barədə” F-450 nömrəli əmrinin icrası məqsədilə məktəblərdə şagirdlərin biliklərinin illik qiymətləndirilməsi yoxlanılmışdır. Məlum olmuşdur ki, biliyi qiymətləndirilən 10107 nəfər şagirdin 1784 nəfəri tədris ilini əla qiymətlərlə başa vurmuşdur. Bu göstərici biliyi qiymətləndirilənlərin 18 faizini təşkil edir. 3324 nəfər (biliyi qymətləndirilənlərin 33 faizi) “4” və “5” qiymətlə, 4989 nəfər (biliyi qiymətləndirilənlərin 49 faizi) “3” qiymət almışdır. Əlaçılar və “4”,”5” qiymətlərlə oxuyanların orta faiz göstəricisi rayon üzrə 26% olmuşdur.
Xüsusi qabiliyyətli şagirdlərin aşkar edilib onların istedad və bacarıqlarının inkişaf etdirilməsinə və yüksəldilməsinə xidmət edən tədbirlər keçirilmiş, ötən tədris ilinin yanvar ayından start verilmiş bilik yarışlarının final turuna may ayınında yekun vurulmuşdur. Həmin final turunda Humanitar və texniki təmayüllü liseyin, Nizami adına şəhər 1 nömrəli, Hənifə kənd tam orta məktəblərinin komandaları daha fəal olaraq müvafiq I-IV yerləri tutmuşdur.
Buraxılış imtahanlarında IX sinif üzrə 1025, XI sinif üzrə 735 nəfər iştirak etmişdir. 9-cu siniflər üzrə orta imtahan balı Liseydə 154 bal, Nizami adına şəhər 1 saylı tam orta məktəbdə 124 bal, Qazma kənd 1 saylı tam orta məktəbdə 114 bal, Qaravəli kənd tam orta məktəbdə 111 bal, Yeni Şərif kənd tam orta məktəbdə 113 bal, Nəsimi adına şəhər 2 saylı tam orta məktəbdə 105 bal, Talalar kənd 1 saylı tam orta məktəbdə 109, Katex kənd 3 saylı tam orta məktəbdə 109, Qullar kənd 3 saylı ümumi orta məktəbdə 127 bal olmuşdur ki, bu da rayon göstəricisindən xeyli yüksəkdir. Gərəkli (71bal ), Bedağar (57 bal), Şambulbinə (68 bal), Qazma 2 saylı ( 67 bal) kənd tam orta, Gülüzanbinə (54 bal), Qaracabinə (49 bal) ümumi orta məktəblərinin göstəriciləri çox aşağı olmuşdur.
2022-ci ilin buraxılış imtahanlarının nəticələrinə əsasən 9 nəfər IX, 9 nəfər XI sinif şagirdi fərqlənmə attestatı ilə təltif olunmuş, Nizami adına şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin 1 nəfər məzunu isə təlimdəki nailiyyətlərinə görə gümüş medalla təltif olunmuşdur.
2021/2022-ci tədris ilində Balakən rayonunun orta ümumtəhsil məktəblərinin məzunlarından 290 nəfəri ali məktəblərə qəbul olub. Bu məzunların 39,5 %-ni təşkil edir.(bu göstərici 2020/2021-ci tədris ilində 35% olub). Ali məktəblərə qəbul olanlardan 9-u 600-dən, 46 nəfəri isə 500-dən yuxarı bal toplayıb. Humanitar və texniki təmayüllü liseyin, Nizami adına şəhər 1 saylı, Nəsimi adına şəhər 2 saylı, Kortala və Qaravəli kənd məktəblərinin məzunları 600-dən yüksək bal yığaraq qəbul imtahanlarında yüksək nəticə əldə ediblər. Rayon üzrə ən yüksək nəticəni Nizami adına şəhər 1 saylı tam orta məktəbin məzunu İlham Qadalov göstərib. O, qəbul imtahanlarına 662 bal toplayıb.
Humanitar və texniki təmayüllü liseyin, Nizami adına şəhər 1 saylı, Z.Əliyeva adına şəhər 3 saylı, Qaravəli, Talalar 2 saylı, Sarıbulaq, Meşəşambul və Yeni Şərif kənd tam orta məktəblərinin məzunlarının ali məktəblərə qəbul olma faizi rayonun orta göstəricisindən yüksək olmuşdur. Digər məktəblərin nəticələri rayonun ümumi göstəricisindən aşağı olmuşdur. Katex kənd 2 və 3 saylı, Qazbölük kənd tam orta məktəbinin məzunlarından heç kim ali məktəbə qəbul olmamışdır. İtitala, Qarahacıllı, Qullar 1 saylı, Hənifə, Şambulbinə, Qaysa kənd tam orta məktəblərinin məzunları qəbul imtahanlarında 20%-dən aşağı nəticə göstəriblər.
Ümumtəhsil məktəblərinə şagird qəbulu, şagird yerdəyişməsi elektron qaydada aparılmışdır. Bununla əlaqədar olaraq valideynlərə kömək məqsədilə alternativ mərkəzləri yaradılmışdır. Tədris prosesi rus dilində aparılan məktəblərin I siniflərinə şagird qəbulu müsahibə aəsasında aparımışdr. Rus bölməsinin I siniflərinə müsahibədən müvəffəqiyyətlə keşən 147 nəfər uşaq qəbul edilmişdir.
Hesabat dövründə rayonda 1370 nəfər uşağı əhatə edən 25 məktəbəqədər uşaq tərbiyə müəssisəsı fəaliyyət göstərmişdir ki , rayonda olan məktəbəqədər yaşlı uşaqların 25 faizi bu müəssisələrdə təhsilə cəlb olunmuşdur. Burada 199 nəfər tərbiyəçi çalışır ki, onlardan 8 nəfər ali ixtisas təhsilli, 46 nəfər məktəbəqədər orta ixtisas təhsilli, 110 nəfər pedaqoji orta təhsilli olmaqla yanaşı 35 nəfər 1 illik kurs təhsillidir.
İlk dəfə 2022-ci ildə rayonun məktəbəqədər uşaq tərbiyə müəssisələrinə uşaq qəbulu elektron qaydada həyata keçirilmişdir. Hazırda məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrində uşaq sayı 1320-dir. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində uşaqların ərzaqla təminatı, fiziki inkişafı, sağlamlığının qorunması və təhlükəsizliyi təmin olunur.
2022-ci il ərzində əhaliyə tibbi xidmətlərin göstərilməsi sahəsində müsbət tendensiya davam etmişdir. İl ərzində stasionara 3391 xəstə daxil olmuş, 3265 nəfər xəstə evə buraxılmışdır. Çarpayı günlərinin sayı 19389 olmuşdur. Hesabat dövründə 860 doğuş olmuş, 546 nəfər vəfat etmişdir. 2675 cərrahiyə əməliyatı aparılmışdır. 1 yaşa qədər uşaq ölümü halı baş verməmişdir.
Xarakterizə olunan dövr ərzində 9327 təcili yardım çağırışı olmuşdur. 2022-ci ildə 230 nəfər şəkərli diabet xəstəsi müayinəyə götürülmüş, şəkərli diabet xəstələrinin ümumi sayı 2695 nəfərə çatmışdır. İl ərzində 33 xəstə vərəm diaqnozu ilə nəzarətə götürülmüşdür ki, , onlardan ikisi uşaqdır.
İl ərzində uşaqların icbari dispanzerizasiyası işi diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. 17216 uşaq müayinədən keçmişdir. Müayinə nəticəsində 4828 xəstə uşaq aşkarlanmış və dispanser nəzarətə götürülmüşdür. 4121 uşaq sağalaraq dispanser nəzarətdən çıxarılmışdır. 673 uşaq stasionar müalicəyə cəlb olunmuş, 145 uşaq isə sanator müalicəyə göndərilmişdir.
Hesabat dövründə rayon ərazisində sanitar gigiyenik nəzarətdə olan obyektlərdə profilaktik tədbirlər həyata keçirilmişdir. İl ərzində 229 nümunə, içməli koli-titrə görə müayinə edilmiş və göstəricilərin DS-nin tələblərinə uyğunluğu müəyyən olunmuşdur. Aparılan proflaktiki tədbirlər nəticəsində 2022-ci il ərzində əhali arasında xüsusi təhlükəli infeksiyalar və əhali arasında kütləvi zəhərlənmə halları qeydə alınmamışdır. Hesabat dövründə proflaktik peyvəndlər 97,5-98,0% arasında yerinə yetirilmişdir. İl ərzində 313 nəfər heyvan dişləməsi ilə GEM-ə müraciət etmiş, xəstələrə antirabik köməklik göstərilmişdir.
Malyariya xəstəliyinin proflaktikası məqsədilə 2022-ci il ərzində 3308 nəfər xəstədən qan nümunəsi götürülmüş və parazitoloji laboratoriyada müayinə olunmuşdur. Bundan əlavə 6502 nəfər kaproloji müayinə olunmuşdur. Bakterioloji laboratoriya tərəfindən hesabat dövründə 1259 nəfər-difteriyaya görə 24, stafliokokka görə 165 nəfər proflaktiki müayinəyə cəlb olunmuşdur. İl ərzində xəstəlik ocaqlarında tamamlayıcı dezinfeksiya işləri aparılmışdır.
2022-ci ildə rayonda 2 şəhər klubu, 4 kənd klubu və 13 kənd mədəniyyət evi tərəfindən əhaliyə mədəni xidmət göstərilmişdir.
Mədəniyyət müəssisələri tərəfindən daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması, bərpası, muzey, kitabxana informasiya sistemlərinin müasirləşdirilməsi, xalq yaradıcılığının dəstəklənməsi, muzey fondlarının zənginləşdirilməsi, qeyri-maddi mədəni irsə aid olan muğama və Novruz bayramına aid silsilə tədbirlərin keçirilməsi, bütün mədəni-maarif müəssisələrində əlamətdar və tarixi günlərin, milli və dövlət bayramlarının, yubiley tədbirlərinin yüksək səviyyədə qeyd edilməsi təmin edilmişdir.
Ötən il 12-14 may tarixlərində Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhərində keçirilən V Xarıbülbül Beynəlxalq folklor festivalında “Nənələr -Nanaybi” ingiloy folklor qrupu və “Cahan” avar xalq kollektivi rayonumuzda yaşayan azsaylı xalqların mədəniyyyətini layiqincə təmsil etmişlər. 2022- ci ildə iyul ayında Gəncə şəhərində keçirilən “Milli yaylaq” festivalında “Cahan” rəqs kollektivinin çıxışı festival iştirakçılarına xoş ovqat bəxş etmişdir.
Mərkəzi kitabxana və onun filiallarında hesabat dövründə müxtəlif yaş qrupuna daxil olan oxucuların kitaba və mütaliyəyə olan marağını artırmaq məqsədi ilə bir çox işlər görülmüşdür. Mərkəzi kitabxanada, uşaq kitabxanasında və kənd kitabxana filiallarında tarixi və əlamətdar günlər, şair və yazıçılarımızın yubileyləri ilə əlaqədar bir sıra rəngarəng tədbirlər keçirilmiş, səyyar kitabxana xidməti təşkil olunmuşdur. Hesabat dövründə Heydər Əliyev Mərkəzində nümayiş olunmuş eksponatların sayı 1051 ədəd olmuşdur. 2022-ci il ərzində Mərkəzi 3707 nəfər ziyarət etmiş, onlardan 3384 nəfər kollektiv, 323 nəfər fərdi gələn ziyarətçilərdir. 2022-cu il ərzində rayonda keçirilən 33 rayon səviyyəli idman yarışları və birinciliklərdə 1677 idmançı iştirak etmişdir. 25 respublika səviyyəli birincilik, çempionat və turnirlərdə 116 idmançının iştirakı təmin edilmişdir. Həmin yarışlarda idmançılarımız 1 dəfə I yeri, 3 dəfə II yeri, 2 dəfə isə III yeri tutmuşlar və ümumilikdə 6 medal qazanmışlar. 2022-ci il ərzində gənclərlə iş üzrə 65 tədbir keçirilmiş və həmin tədbirlərdə 3670 gənc iştirak etmişdir.
Vətəndaş müraciətlərinə baxılması sahəsində 2022-ci ildə vətəndaşlardan rayon icra hakimiyyətinə 656 müraciət (məktub, elektron məktub və teleqram) daxil olmuş, RİH başçısı tərəfindən 626 nəfər (o cümlədən, səyyar qəbullarda 172 nəfər) vətəndaş qəbul edilmişdir. Daxil olan ərizə və məktubların 99,5 %-nə, yəni 653 müraciətə bilavasitə rayon icra hakimiyyəti başçısı aparatının məsul işçiləri tərəfindən baxılmış, nəticələri barədə vətəndaşlara məlumat verilməsi təmin edilmişdir.
Daxil olan müraciətlərin xarakterində müsbət dəyişikliklər davam etmiş, şikayətlərlə müqayisədə ərizələrin xüsusi çəkisi əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olmuşdur. İl ərzində qeydə alınan 656 müraciətdən 625-nü ərizə və 31-ni şikayət məktubları təşkil etmişdir.
Ümumi müraciətlərin 29 %-ni sosial müdafiə (sosial yardım, müavinətlər, birdəfəlik maddi yardımın göstərilməsi, işlə təmin olunma), 22,9 %-ni torpaq məsələləri (kənd təsərrüfatı üçün torpaq sahələrinin ayrılması, örüş sahələri, fərdi torpaq, əkin sahələrinin və yollarının zəbt olunması barədə), 17,5 %-ni şəhərsalma və tikinti məsələləri, 6,7 %-ni mənzillə təmin olunma, 5,8 %-ni enerji daşıyıcıları və su təchizatı məsələləri, 4,7 %-ni nəqliyyat məsələləri, 3,9 %-ni şəhər, rayon icra hakimiyyətinin və bələdiyyələrin fəaliyyəti barədə və 1,7 %-ni təbii fəlakətlərin fəsadlarının aradan qaldırılması ilə bağlı olan müraciətlər təşkil etmişdir ki, bu da ümumi müraciətlərin 605-i və ya 92 %-dir.
2022-ci ildə rayon icra hakimiyyəti başçısı yanında Şuranın iclaslarında 3 dəfə, aparat və şöbələrin yığıncaqlarında isə 4 dəfə vətəndaş müraciətlərinə baxılmasının vəziyyətinə dair məsələlər müzakirə olunmuş, müvafiq tövsiyələr verilmişdir. RİH başçısı tərəfindən 2022-ci ildə mart ayından başlayaraq rayonun şəhər, qəsəbə və kəndlərində vətəndaşlarla ümumilikdə 39 səyyar qəbul-görüş keçirilmiş, bu görüşlərdə 2630 nəfər əhali iştirak etmiş, 172 nəfər vətəndaş tərəfindən 182 təklif və tənqidi qeydlər söylənilmişdir. Həmin səyyar görüşlərdə vətəndaşlar tərəfindən nəqliyyat (yol) və rabitə məsələlərinə dair 60, meliorasiya və irriqasiya məsələlərinə dair 26, elektrik enerjisi ilə təchizat barədə 32, içməli su ilə təchizat barədə 19, təhsil məsələlərinə dair 15, sosial müdafiə məsələləri 9, kənd təsərrüfatı məsələlərinə dair 3, kanalizasiya sisteminin yaradılması və əsaslı təmiri ilə bağlı 3, torpaq məsələlərinə dair 2, səhiyyə məsələlərinə dair 2, mədəniyyət məsələlərinə dair 1, çoxmənzilli binaların dam örtüyünün yenilənməsi və ya təmiri ilə bağlı 2 və digər məsələlərlə bağlı isə 8 təklif səsləndirilmişdir.
Bütövlükdə il ərzində yuxarı dövlət orqanlarından rayon icra hakimiyyətinə cəmi 243 müraciət daxil olmuşdur. Yuxarı orqanlardan daxil olan müraciətlər ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 32 ədəd azalmışdır. 2022-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasından rayon icra hakimiyyəti başçısı aparatına 160 vətəndaş müraciəti baxılmaq üçün göndərilmişdir ki, bu da bütün müraciətlərin 24,4 %-ni təşkil edir.
Vətəndaşlardan bilavasitə rayon icra hakimiyyətinə 412 müraciət ünvanlanmışdır ki, bu bütün daxil olan müraciətlərin 63 %-ni təşkil edir. Rayon üzrə hər min nəfərə 6,6 ərizə düşür.
Rayon icra hakimiyyəti başçısı aparatına vətəndaşlardan daxil olan 656 müraciətdən 163-ü müsbət həll olunmuş, 19-u qismən həll edilmiş, 471 müraciətə dair müvafiq izahat verilmiş, 3 müraciət baxılmamış saxlanılmış, 1 müraciətdə qaldırılan problemin icrası dövlət proqramlarında nəzərdə tutulmuş, 2 müraciət baxılmaq üçün aidiyyəti və tabeli qurumlara göndərilmişdir.